U doslovno svakom trenutku, ljudsko telo je okruženo najrazličitijim vrstama mikroorganizama, od kojih se brojni definišu kao patogeni i štetni.
Onog trenutka kada takvi mikroorganizmi, a najčešće su to patogeni virusi ili patogene bakterije, prodru u unutrašnjost ljudskog organizma, oni se direktno pretvaraju u uzročnike pojave patogenih promena i patogenih stanja unutar ljudskog organizma.
Takve, patogene promene i takva, patogena stanja, kada nastanu unutar ljudskog organizma, mogla bi da se razvijaju sve dok ga u potpunosti ne razore i dok ga u potpunosti ne unište, kada organizam ne bi bio sposoban da se brani, to jest kada ne bi imao razvijenu funkciju imunološkog sistema.
Da bi funkcija imunološkog sistema mogla pravilno da se odvija i da bi samim tim ljudski organizam bio spreman i sposoban da se odbrani od napada različitih vrsta patogenih mikroorganizama, neophodno je da se u sastavu krvi nalazi dovoljan broj leukocita, odnosno dovoljan broj belih krvnih zrnaca.
Leukociti ili bela krvna zrnca, osim što predstavljaju jedan od neizostavnih činilaca ukupnog sadržaja krvi, mogu se definisati kao „članovi garde“ ljudskog organizma, koji imaju zadatak da brane i da odbrane ljudski organizam od napada najrazličitijih i pritom patogenih vrsta mikroorganizama, kao što su patogeni virusi ili patogene bakterije koji kao što smo to već i naveli, kada prodru u unutrašnjost ljudskog organizma postaju izazivači nastanka i razvoja patogenih promena i patogenih stanja unutar ljudskog organizma.
Osim od napada patogenih mikroorganizama koji eventualno prodru u unutrašnjost ljudskog organizma, leukociti brane i štite ljudski organizam i od napada i uticaja različitih drugih elemenata koji takođe ispoljavaju štetan uticaj, a koji u ljudski organizam mogu dospeti ili koji u njemu mogu nastati usled konzumiranja određenih vrsta namirnica, usled izloženosti štetnim materijama koje su sadržane u vazduhu, usled izloženosti stresu i slično.
Prilikom ispunjavanja svoje svrhe, a to je da brane i štite ljudski organizam od napada i od uticaja svih potencijalnih napadača, leukociti mogu delovati i reagovati na više načina i to tako što će direktno napadati „protivnike“ ili tako što će proizvoditi antitela koja će se boriti protiv „protivnika“.
Način na koji će leukociti reagovati u prethodno opisanom postupku odbrane i zaštite ljudskog organizma, zavisi od toga kojoj konkretno vrsti pripadaju.
Vrste leukocita
Naime, postoji ukupno pet različitih vrsta leukocita i to su neutrofili, eozinofili, bazofili, limfociti i monociti.
Da bi ste jasnije i potpunije mogli da razumete na koji način konkretna vrsta leukocita određuje način „ponašanja“ tih leukocita, reći ćemo vam nešto više o svakoj pojedinačnoj vrsti leukocita.
Neutrofili: Neutrofili predstavljaju najbrojnije i ujedno najjače leukocite, koji su sadržani u sastavu ljudske krvi. Ovi leukociti, slikovito objašnjeno, neprestano „patroliraju“ krvotokom i tragaju za elementima koji su patogeni i štetni i koji su eventualno prodrli u ljudski organizam ugrožavajući ga na taj način. Pri susretu sa takvim, patogenim i štetnim elementima, neutrofili ih direktno napadaju i to tako što ih doslovno pojedu i na taj način unište.
Eozinofili: Eozinofili se takođe nazivaju i acidofili, a njihov zadatak jeste da ljudski organizam brane i štite od napada parazita, da spreče nastanak i razvoj parazitskih infekcija i da ojačaju otpornost organizma na uticaj najrazličitijih oblika alergena.
Bazofili: U poređenju sa drugim vrstama leukocita, bazofili su najmalobrojniji. Njihov zadatak, jeste da ljudski organizam brane od uticaja i od napada najrazličitijih vrsta alergena, bilo da je reč o alergenima koji su sadržani u hrani, o alergenima koji su sadržani u vazduhu ili o bilo kojim drugim alergenima i da ublaže intenzitet simptoma alergijskih reakcija, kao što su gušenje, kašalj, oticanje sluzokože, svrab sluzokože i slično. Prilikom suočavanja sa alergenima, bazofili reaguju i deluju tako što proizvode antitela koja se bore protiv alergena.
Limfociti: Limfociti predstavljaju onu vrstu leukocita koji nastaju u unutrašnjosti koštane srži. Kada nastanu u unutrašnjosti koštane srži, limfociti, tačnije najveći procenat od njihove ukupne količine prelazi u limfni sistem, kroz koji kruži, “loveći” tokom tog kruženja elemente koji predstavljaju strana tela u ljudskom organizmu i koja kao takva na bilo koji način ugrožavaju ljudski organizam. Preostali, manji deo od ukupne količine limfocita i to konkretno 25 % od ukupne količine limfocita ostaje u sastavu koštane srži, dok jedan, takođe mali deo od ukupne količine nastalih limfocita prelazi u sastav krvotoka, kruži kroz krvotok i u toku tog kruženja “lovi” elemente koje prepoznaje kao strana tela u organizmu koja je potrebno da uništi kako bi od njih zaštitio ljudski organizam.
Monociti: Monociti predstavljaju vrstu leukocita koji imaju zadatak da ostalim vrstama leukocita pomognu u čišćenju organizma od sadržaja odumrlih ili pak oštećenih ćelija tkiva. Osim pomenutog zadatka, monociti ujedno imaju zadatak i da odbrane i da sačuvaju ljudski organizam od nastanka i od razvoja najrazličitijih oblika infekcija, kao i od nastanka i od razvoja kancerogenih ćelija koje su kao što je opšte poznato odgovorne za pojavu karcinoma u ljudskom organizmu. Kao i limfociti, monociti takođe nastaju unutar koštane srži, odale se najpre prenose u krvotok, a onda i u sastav tkiva slezine kao i u sastav tkiva limfnih čvorova, odnosno žlezda koje imaju zadatak da odbrane ljudski organizam od pojave najrazličitijih vrsta infekcija.
Leukocitarna formula – definicija
Sada kada ste detaljno upoznati sa činjenicama koje se odnose na ulogu leukocita u ljudskom organizmu, ali i na način na koji se vrši podela leukocita, značajno lakše ćemo moći da vam predstavimo definiciju leukocitne formule.
Naime, leukocitna formula, najlakše i najpreciznije, mogla bi se definisati kao precizno i jasno određen uvid u vrednosti leukocita koji se nalaze u sastavu vaše krvi.
Na osnovu leukocitne formule, može se steći precizan i jasan uvid kako u vrednost svih leukocita u krvi zajedno, tako i u vrednosti svih pojedinačnih, gore navedenih i opisanih vrsta leukocita, a to su dakle neutrofili, eozinofili, bazofili, limfociti i monociti.
Kao na sinonim koji se koristi za termin “leukocitarna formula”, veoma često ćete naići na termin “broj leukocita”.
Kako i kada se određuje leukocitarna formula?
Leukocitarna formula ili broj leukocita, određuje se na osnovu laboratorijske analize uzorka krvi pacijenta.
Potreba za obavljanjem ove vrste laboratorijske analize krvi, može nastati iz više razloga, pa tako čak i iz želje pacijenta da detaljno proveri zdravstveno stanje svog organizma.
Osim pri pomenutim okolnostima, potreba za određivanjem leukocitarne formule, može se razviti i onda kada pacijent na osnovu prepoznavanja određenih vrsta simptoma razvije sumnju na prisustvo određenog zdravstvenog problema koji je izražen u njegovom organizmu.
Naime, posredstvom utvrđivanja i posredstvom tumačenja leukocitarne formule, značajno se može ubrzati put do otkrivanja i do dijagnostikovanja najrazličitijih oblika upalnih procesa koji su aktivni u ljudskom organizmu, ali i put do otkrivanja i do dijagnostikovanja najrazličitijih oblika autoimunih poremećaja, poremećaja krvi ili poremećaja funkcije imunološkog sistema.
Leukocitarna formula – referentne vrednosti i tumačenje
Da bi bilo moguće pristupiti tumačenju leukocitarne formule, neophodno je najpre se upoznati sa referentnim vrednostima svih leukocita zajedno, kao i sa referentnim vrednostima svih pojedinačnih vrsta leukocita.
Evo koje su referentne vrednosti leukocita:
- Referentne vrednosti leukocita (svih leukocita zajedno): 3,9-10.0*10 9/L,
- Referentne vrednosti neutrofila (neutrofilni granulociti ili “NEU”):0-67.0 %,
- Referentne vrednosti eozinofila (eozinofilni granulociti ili “EOS”): 0-6% (0,05-0,4×10 9/L),
- Referentne vrednosti bazofila (bayofilni granulociti ili “BASO”): 0-1% (0,03-0,1×10 9/L),
- Referentne vrednosti limfocita (“LYM”): 21,0-50% (1,0-4,0×10 9/L),
- Referentne vrednosti monocita (“MONO”): 1,0 -10% (0,1-0,8×10 9/L).
Na osnovu poznavanja referentnih vrednosti leukocita, prilikom tumačenja leukocitarne formule, moguće je utvrditi eventualno izražene smanjene vrednosti leukocita ili pak eventualno izražene povišene vrednosti leukocita.
Ukoliko se na osnovu tumačenja leukocitarne formule utvrdi da su vrednosti leukocita ispod granice referentnih vrednosti, to jest da su vrednosti leukocita smanjene, to može navesti na sumnju na prisustvo određenog oblika autoimunog poremećaja u organizmu, na prisustvo određenog intenzivnog oblika infekcije koji preti da preraste ili je prerastao u sepsu, odnosno u trovanje organizma, na prisustvo određene bolesti imunološkog sistema, kao što je infekcija HIV virusom ili kao što je SIDA recimo, na prisustvo limfoma ili na prisustvo nekog drugog oblika karcinoma koji je raširen unutar koštane srži ili na prisistvo određenog oblika drastičnog oštećenja koštane srži koje je nastupilo recimo kao posledica izlaganja hemoterapiji, kao posledica uticaja otrovnih materija na ljudski organizam ili kao posledica dugotrajnog konzumiranja velikih doza lekova.
Ukoliko se naosnovu tumačenja leukocitarne formule utvrdi da su vrednosti leukocita iznad granice referentnih vrednosti, to jest da su vrednosti leukocita povišene, to može navesti na sumnju na prisustvo najrazličitijih oblika upalnih procesa koji su eventualno aktivni u ljudskom organizmu, ali i na prisustvo najrazličitijih oblika infekcija ili pak na prisustvo određenih alergijskih reakcija koje su aktivne u organizmu.
Drastično povišene vrednosti leukocita, mogu ukazivati na prisustvo veoma teških i komplikovanih oboljenja kao što je recimo leukemija ili kao što su različite vrste karcinoma.