Foto: Branko Vasiljević
Ime koje je obeležilo iskrcavanje na meksičku obalu španskih osvajača na čelu sa Ernanom Kortesom, pre pet stotina godina, na Veliki petak.
Osvajači su stupili na peščanu obalu, bez hlada i vode.
Nekoliko nadstrešnica koje su ih štitile od sunca, proglasili su za grad Vila Rica de la Vera Cruz – Bogati grad Istinitog krsta.
Kao prvi građani izabrali su gradsku upravu i zakleli se na vernost španskom kralju. Osnivanje grada bilo je uvod u osvajanje Meksika, radi zlata – otuda u imenu grada: bogat – i privođenja stanovnika katoličkoj veri.
Nedugo zatim, ime se preselilo na prve solidne građevine nekoliko kilometara dalje. U Muzeju Amerike, u Madridu, pronašao sam sliku iz sedamnaestog veka, „Gradnja Bogatog grada Istinitog krsta“, na kojoj su osvajači predstavljeni kao romantični graditelji.
Kako je pak osvajanje stvarno izgledalo, ilustruje mural „Dolazak Kortesov u Vera Krus“, koji je Dijego Rivera, najveći meksički umetnik dvadesetog veka, oslikao na stepeništu Nacionalne palate u Meksiko Sitiju.
Meksikanci upregnuti u plug umesto volova; rad u kamenolomima i rudnicima zlata golim rukama; pokatoličavanje pod bičevima i vešanje onih koji su to odbili; otimanje stoke; prisilan rad na plantažama. Prilikom „proslave“ jubileja osvajanja, španski kralj je odbio da se izvini (Papa jeste, nešto ranije).
Kada je osvajanje Meksika bilo dovršeno, trebalo je najveći deo bogatstva stečenog pljačkom i robovskim radom lokalnog stanovništva preneti u Španiju.
Za to je bila potrebna pogodnija luka, pa je ime grada ponovo preneto dvadesetak kilometara dalje, naspram malog ostrva, na kome je sagrađena moćna tvrđava.
Tako se ime najzad spojilo s gradom, Verakrus. Od tada, Verakrus je glavna meksička luka, ali je kroz istoriju bila izložena stalnim napadima stranaca, kojima je odavde pružan otpor, tako da grad imenu dodaje i epitet: herojski – i tako četiri puta.
Kao svedoci istorije, danas su preostali tvrđava i centralni trg koji se, prema trgu u Meksiko Sitiju, zove sokalo (sokalo je postament za spomenik, koji nikada nije izgrađen).
Trg je oivičen katedralom i gradskom kućom sa početka 17. veka. On je centar gradskog života; danju u kafeterijama i restoranima, uveče na ulicama, uz muziku marijača ili marimbe, vrelog kubansko-karipskog ritma. Šetnja dugim kejom (malekon) pored mora dobrodošao je predah od vreline sokala.
Stanovnici Verakrusa idu na izlet nedaleko, u Tlakotalpan.
To je seoce pod zaštitom Uneska, kao deo svetske kulturne baštine, sa niskim živopisno okrečenim kućama, koje su pre karipske nego kolonijalne, arkadama duž ulica koje štite od kiše i žege i malim prodavnicama koje su i barovi. U jednoj od njih sreli smo prodavca, od koga smo učili veštinu pijenja tekile.
Imao je dovoljno godina da zna ko je bio Tito, ali nije znao – a možda i vi to niste znali – da Maršal ima spomenik u najlepšem parku Meksiko Sitija, Čapultepeku – u natprirodnoj veličini i uniformi, u karakterističnoj za njega pozi – koju već sigurno znate.
