Foto: Iz lične arhive
Zbog čega baš u Prizrenu a ne, recimo, u Prištini?
Mnogo je razloga za to.
Po svom istorijskom značaju Prizren je verovatno najvažniji grad na Kosovu i Metohiji.
Prizren je jedna od tri prestonice cara Stefana Dušana i ona u kojoj je on prvobitno i sahranjen, a u njemu se nalaze i neki od najvažnijih spomenika srpske kulturnoistorijske baštine.
Takođe, Prizren je značajan i za noviju srpsku istoriju jer su se u njemu odigrali i neki od najvažnijih događaja novije istorije vezani za, recimo, Prvi svetski rat.
Prizren je smešten u južnom delu Metohije, u podnožju Šar planine i u blizini makedonske i albanske granice, a kroz sam centar grada protiče reka Prizrenska bistrica.
Pretpostavlja se da se u blizini ovog mesta još u nekadašnjoj rimskoj provinciji Gornjoj Meziji, nalazilo naselje Teranda.
U razdoblju od VI do IX veka nove ere na ovom mestu postojalo je naselje oko bazilike na čijim je temeljima kasnije podignuta Crkva Bogorodice Ljeviške.
Bogorodica Ljeviška, zadužbina kralja Stefana Milutina, jedna je od najpoznatijih srednjovekovnih srpskih crkava i najznačajnijih srpskih svetinja.
To je katedralna crkva prizrenske episkopije, podignuta na temeljima bazilike iz devetog ili desetog veka.
Gradio ju je protomajstor Nikola, koji je vešto uklopio građevinu upisanog krsta u postojeći prostor.
Crkva ima pet kupola.
Živopis je nastao između 1309. i 1313, a o dobu njegovog nastanka zaključuje se po portretu Milutinovog sina Stefana, koji je posle pobune protiv oca poslat u Carigrad 1314. godine.
U istočnom zidu priprate je ostao sačuvan lik kralja Milutina.
Na ovom portretu na crvenoj pozadini vidi se da Milutin na glavi ima kamilavkion, tipičnu kapu pravoslavnih crkvenih velikodostojnika, crni sakos tj. dugu crnu halju, sa maniakisom, a u rukama drži vladarska obeležja.
Na zapadnom zidu sačuvane su freske monaha Simeona tj. Stefana Nemanje, Svetog Save, Stefana Prvovenčanog i Stefana Dečanskog.
Najstarije sačuvane freske u ovoj crkvi potiču iz treće decenije XIII veka.
To su prikazi Svadbe u Kani, Isceljenje slepog iz ciklusa Hristovih čuda i Bogorodica Eleusa sa Hristom Hraniteljem.
Prve dve se danas čuvaju u Galeriji fresaka pri Narodnom muzeju u Beogradu, dok je treća sačuvana na južnom stupcu južnog broda crkve.
Preostale freske u Bogorodici Ljeviškoj potiču iz 14. veka i delo su majstora Mihaila Astrape i njegovih pomoćnika, naslikane između 1307. i 1313. godine.
Među njima su ciklusi velikih praznika, Hristovih muka, čuda i parabola, kao i portreti svetaca i srpskih istorijskih ličnosti (Stefan Nemanja, Sveti Sava, kralj Milutin).
Još jedna čuvena freska iz Bogorodice Ljeviške je i Bogorodica Brzopomoćnica, pomoćnica sirotih.
U paraklisu Svetog Nikole oslikan je ciklus Svetog Nikole, a tu se nalazi i ciklus Vaseljenskih sabora.
Ova crkva se, zajedno sa još tri manastira SPC na prostoru Kosova i Metohije nalazi na spisku Uneskove svetske baštine.
Kao i mnoge druge srpske svetinje na Kosovu i Metohiji, Bogorodicu Ljevišku danas čuvaju pripadnici snaga KFOR-a, a iz bezbednosnih razloga ograđena je i bodljikavom žicom.
Podržite nas članstvom u Klubu čitalaca Danasa
U vreme opšte tabloidizacije, senzacionalizma i komercijalizacije medija, duže od dve decenije istrajavamo na principima profesionalnog i etičkog novinarstva. Bili smo zabranjivani i prozivani, nijedna vlast nije bila blagonaklona prema kritici, ali nas ništa nije sprečilo da vas svakodnevno objektivno informišemo. Zato želimo da se oslonimo na vas.
Članstvom u Klubu čitalaca Danasa za 799 dinara mesečno pomažete nam da ostanemo samostalni i dosledni novinarstvu u kakvo verujemo, a vi na mejl svako veče dobijate PDF sutrašnjeg broja Danas.
