Fibroza pluća ili „Fibrosis pulmonum“ kako se na latinskom naziva, predstavlja jednu od na svu sreću relativno retko rasprostranjenih bolesti koje nastaju i koje se razvijaju na površini plućnog tkiva.
Preciznije objašnjeno i definisano, fibroza pluća predstavlja oblik ireverzibilne plućne bolesti koja podrazumeva nastanak i razvoj ožiljaka na površini plućnog tkiva.
Ožiljci koji usled prisustva fibroze pluća nastanu i koji se razviju na površini plućnog tkiva, postepeno utiču na smanjenje kvaliteta funkcije pluća, tako da u kasnim fazama razvoja ove bolesti, to jest ukoliko se ova bolest ne prepozna i ne sanira na vreme, može doći do potpunog gašenja funkcije pluća, tačnije do prestana funkcije disanja, što dovodi do gušenja i do smrti pacijenta.
Prema statističkim podacima koji su bliski stručnjacima iz oblasti pulmologije, odnosno oblasti medicine koja se bavi proučavanjem, dijagnostikovanjem i lečenjem bolesti pluća, smrtnost koja nastaje kao posledica prisustva fibroze pluća, izraženija je i učestalija je od smrtnosti koja nastaje kao posledica prisustva brojnih drugih bolesti pluća, pa čak i veoma komplikovanih bolesti pluća, kao što je recimo prisustvo tumora na plućima.
Takođe prema statističkim podacima koji su bliski stručnjacima iz oblasti pulmologije, zaključeno je da fibroza pluća višestruko češće nastaje i da se razvija kod osoba koje su starije od 45 godina, nego što je to slučaj kod mlađih osoba.
Ono što je takođe zaključeno, jeste to da su riziku od pojave ove vrste bolesti u većoj meri izložene osobe muškog pola, nego što je to slučaj sa osobama ženskog pola.
Utisak o tome koliko je fibroza pluća učestalo rasprostranjena, najbolje možete da steknete na osnovu podatka da se ova bolest, bar kada je u pitanju teritorija evropskog kontinenta, dijagnostikuje kod oko 35.000 novih pacijenata u toku godine.
Nešto na osnovu čega je fibroza pluća karakteristična, jeste to da njen nastanak i razvoj rezultiraju pojavom trajnih oštećenja na površini plućnog tkiva, koja se kao takva ne mogu u potpunosti sanirati bez obzira na odabrani metod lečenja.
Naime, kada usled prisustva fibroze pluća dođe do nastanka i do razvoja ožiljaka na površini plućnog tkiva, površina plućnog tkiva, tačnije određena područja na površini plućnog tkiva, postaju i trajno ostaju zadebljana, a izraženost takvih zadebljanja, direktno se odražava na smanjenje mogućnosti protoka kiseonika kroz unutrašnjost alveola, što dalje dovodi do smanjenja prokrvljenosti plućnog tkiva i do njegovog odumiranja, ali i do smanjenja kvaliteta kojim se odvija funkcija pluća.
Kroz nastavak teksta, imaćete prilike da se upoznate sa informacijama koje se tiču uzroka koji dovode do nastanka i do razvoja fibroze pluća, sa informacijama koje se tiču simptoma na osnovu kojih je moguće prepoznati prisustvo fibroze pluća, kao i sa informacijama koje se tiču prognoze i lečenja fibroze pluća.
Fibroza pluća – uzroci
Ono što je karakteristično kada su u pitanju uzroci koji dovode do nastanka i do razvoja fibroze pluća, jeste to da se posmatrano iz ugla medicinskih stručnjaka, oni uglavnom definišu kao idiopatski, što znači da su nedovoljno istraženi i poznati.
Upravo iz tog razloga, fibroza pluća se osim kao ireverzibilna plućna bolest, takođe može definisati i kao plućna bolest idiopatskog, odnosno nepoznatog porekla.
Naspram činjenice da su uzroci koji dovode do nastanka i do razvoja fibroze pluća, nedovoljno istraženi i poznati, dokazano je da postoje određeni faktori koji povećavaju rizik od nastanka i od razvoja ove vrste bolesti.
Takvi faktori, međusobno se značajno razlikuju i mogu biti vezani za urođene ili za stečene predispozicije.
Kako ne bi smo ostali nedorečeni i kako vas ne bi smo ostavili u dilemi, predlažemo vam da pročitate o kojim konkretno faktorima je reč:
- Često izlaganje udisanju štetnih i otrovnih gasova (kao što su na primer gasovi koji nastaju kao proizvod hemijskih isparenja ili kao proizvod sagorevanja otrovnih materija),
- Učestalo i prekomerno zadržavanje u neprovetrenim i zagušljivim prostorijama,
- Učestala izloženost pojavi virusnih infekcija koje zahvataju disajni trakt,
- Dugotrajno izraženo konzumiranje određenih vrsta medikamenata kao što su medikamenti koji se upotrebljavaju u toku sprovođenja hemoterapije, kao što su medikamenti koji ispoljavaju antiinflamatorna farmakološka svojstva i kao što su određene vrste antibiotika (recimo „Nitrofurantoin“ ili „Bleomicin“),
- Izraženost gastroezofagealne refluksne bolesti (reč je o bolesti koja podrazumeva vraćanje želudačne kiseline prema jednjaku),
- Izraženost skleroderme,
- Izraženost težih oblika bolesti pluća, kao što su na primer upala pluća, tuberkuloza i slično,
- Konzumiranje cigareta,
- Izraženost genetske predispozicije.
Nešto što je potrebno dodati kada su u pitanju prethodno nabrojani faktori koji povećavaju rizik od nastanka i od razvoja fibroze pluća, jeste to da da takvi faktori, kod različitih osoba mogu biti na različit način udruženi.
Pritom, što je veći broj takvih faktora izražen kod jedne određene osobe, to je ta osoba izložena većem riziku od nastanka i od razvoja fibroze pluća.
Fibroza pluća – simptomi
Brzina kojom se razvijaju simptomi fibroze pluća, najčešće se razlikuje od pacijenta do pacijenta i uslovljena je opštim stanjem i otpornošću ne samo pluća, već i čitavog organizma.
Konkretnije, što je pacijent mlađi, generalno otporniji i zdraviji i što je njegova imunološka funkcija jača, to će se simptomi fibroze pluća u njegovom slučaju razvijati sporije.
Sa druge strane, što je pacijent stariji, generalno slabiji i manje otporniji i što je njegova imunološka funkcija slabija, to će se simptomi fibroze pluća u njegovom slučaju razvijati brže.
Iz pomenutog i upravo opisanog razloga, dakle u zavisnosti od brzine razvoja simptoma fibroze pluća, do jasnog prepoznavanja takvih simptoma može doći nakon samo nekoliko dana po nastanku i početku razvoja bolesti kakva je fibroza pluća, ali i nakon značajno dužeg vremenskog perioda koji može obuhvatati od mesec dana do čak nekoliko meseci.
Evo koji su konkretno simptomi na osnovu čije manifestacije možete prepoznati prisustvo fibroze pluća:
- Izraženost neproduktivnog, to jest suvog kašlja,
- Izraženost umora i opšte slabosti organizma (intenzitet kroz koji su izraženi umor i opšta slabost organizma, može varirati od blagog do veoma izraženog, u zavisnosti od toga da li pacijent miruje ili je izložen određenom obliku fizičke aktivnosti. Što je mera fizičke aktivnosti kojoj je pacijent izložen veća, to je veći i intenzitet kroz koji su izraženi umor i opšta slabost organizma. Ipak, nasuprot toj činjenici, važno je da zapamtite i da znate da dugotrajno zadržavanje u stanju mirovanja, a posebno ležanje na leđima i izbegavanje umerene i kroz trajanje prilagođene fizičke aktivnosti nije preporučljivo u prisustvu fibroze pluća i to iz razloga što pri takvim okolnostima plućna funkcija može dodatno i ubrzano propadati),
- Izraženost kratkog daha koji je praćen osećajem zamora (ovaj simptom, može se manifestovati čak i pri minimalnom fizičkom naprezanju, a njegovo manifestovanje, potrebno je shvatiti kao poruku organizma da je potrebno preći u stanje mirovanja i odmoriti se. U protivnom, ukoliko se ovaj simptom ignoriše, može doći i najčešće dolazi do komplikovanja svih drugih simptoma fibroze pluća, pa tako pacijent počinje učestalije da kašlje, počinje da se oseća umornije i slabije i slično),
- Izraženost neplaniranog smanjenja telesne mase,
- Izraženost promena u debljini prstiju (prsti i to uglavnom na rukama postaju deblji),
- Izraženost pojave modrih tragova na određenim područjima kože, tačnije tkiva (do manifestacije ove vrste simptoma dolazi usled smanjenog dotoka kiseonika u određene regije tkiva. Najčešće, pojava modrih tragova, može se uočiti na takozvanim perifernim područjima tkiva, kao što je područje tkiva na šakama ili neposredno iznad šaka i kao što je područje tkiva na stopalima ili neposredno iznad stopala).
Fibroza pluća – dijagnostikovanje
Odmah po prepoznavanju gore navedenih simptoma, koji navode na sumnju u prisustvo fibroze pluća, potrebno je obratiti se lekaru u cilju jasnog i preciznog dijagnostikovanja ove vrste bolesti.
Postupak koji vodi do jasnog i do preciznog dijagnostikovanja fibroze pluća, započinje detaljnom anamnezom i kliničkim pregledom, nastavlja se kroz obavljanje rendgenskog pregleda, to jest rendgenskog snimanja pluća, kroz obavljanje odgovarajućih testiranja funkcije pluća (kao što je na primer spirometrija) i kroz obavljanje CT snimanja pluća i završava se sa obavljanjem biopsije pluća, tačnije plućnog tkiva (ukoliko lekar specijalista na osnovu rezultata prethodno sprovedenih oblika pregleda i testiranja zaključi da je to potrebno).
Značaj obavljanja svih prethodno nabrojanih oblika pregleda, kao i svih prethodno nabrojanih oblika testiranja u okviru postupka jasnog i preciznog dijagnostikovanja fibroze pluća, ogleda se u tome što u protivnom, na osnovu samog prepoznavanja i definisanja simptoma ove vrste bolesti ne bi bilo moguće potvrditi, niti odbaciti njeno prisustvo.
Naime, simptomi fibroze pluća, u velikoj meri su slični i čak se u potpunosti mogu poistovetiti sa simptomima različitih drugih oblika plućnih bolesti, pa čak i sa simptomima određenih poremećaja srčane funkcije (kao što je na primer zatajenje srčane funkcije).
Fibroza pluća – prognoza
Prognoza o daljem toku razvoja fibroze pluća, može se odrediti tek po obavljanju i po uspostavljanju jasne i precizne dijagnoze ove vrste bolesti u okviru koje se definiše i stepen njenog razvoja.
Ukoliko se fibroza pluća prepozna i otkrije na vreme i ukoliko se samim tim na vreme započne i sprovođenje odgovarajućih metoda lečenja, razvoj ove bolesti se može uspešno kontrolisati i pacijent može naučiti da živi nesmetano i normalno.
Međutim, ukoliko se simptomi koji upućuju na prisustvo fibroze pluća zanemaruju i ukoliko se zbog toga ova bolest ne dijagnostikuje na vreme, progresivnost njenog razvoja se može drastično povećati i pacijent može doći u stanje u kojem je njegova plućna funkcija toliko oštećena da ga dovodi u rizik od nastupanja smrtnog ishoda.
Kako bi se takve, fatalne posledice izbegle i kako bi pacijent koji boluje od fibroze pluća mogao da ima dobre prognoze i da nastavi da živi, neophodno je da se ova bolest otkrije na vreme, ali i da se redovno kontroliše način na koji se ona razvija.
Fibroza pluća – lečenje
Prvo i osnovno što je važno navesti kada je u pitanju lečenje fibroze pluća, jeste da ne postoji lek koji je namenjen konkretno i isključivo za lečenje ove vrste bolesti.
To konkretnije znači da se fibroza pluća leči kroz proces upotrebe različitih lekova, koji imaju za cilj da deluju tako što će smanjiti intenzitet i usporiti razvoj njenih simptoma.
U ogromnoj većini slučajeva, fibroza pluća se sprovodi kroz upotrebu lekova koji prema farmakološkim svojstvima koja ispoljavaju pripadaju grupi kortikosteroida, a osim tih lekova, upotrebljava se i lek koji nosi naziv „Azatioprin“, kao i lek koji nosi naziv „Ciklofosfamid“.
Osim kroz upotrebu gore navedenih vrsta lekova, fibroza pluća se takođe leči i kroz terapiju kiseonikom koja ima za cilj da oporavi plućno tkivo i da ojača njegovu otpornost na prisustvo ožiljaka koji su na njeme izraženi kao posledica fibroze pluća.
Samo u izuzetno komplikovanim slučajevima, kada je fibroza pluća kasno otkrivena i kada je progresivnost razvoja njenih simptoma toliko izražena da ugrožava dalje obavljanje funkcije pluća, u cilju lečenja ove bolesti i u cilju spašavanja života pacijenta, pristupa se obavljanju transplatacije pluća.
